Εκτός από τις αναρίθμητες φυσικές ομορφιές, υπάρχουν στην περιοχή πολλά και σημαντικά μνημεία, κυρίως βυζαντινά και μεταβυζαντινά, αλλά και ιστορικοί τόποι που σίγουρα αξίζει να επισκεφθείτε.
Στο Νεστόριο υπάρχουν ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών – τρίκλιτη βασιλική του 1858, με θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο – και η Κοίμηση της Θεοτόκου, η παλαιότερη εκκλησία του οικισμού, που χτίστηκε το 1816 και ξεχωρίζει για το πολυγωνικό πέτρινο καμπαναριό, τις παλιές εικόνες και τα εκκλησιαστικά βιβλία του 18ου και 19ου αιώνα. Eπίσης, αξίζει να δει κανείς το μοναδικό παλιό νερόμυλο του 19ου αιώνα με τις μυλόπετρες στις δυο νεροτριβές του, που αποκατάσταθηκε στην αρχική του μορφή για να ξαναζωντανέψει.
Στην Αγία Άννα, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το Νεστόριο, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι των Ταξιαρχών της «Τσούκας», που χρονολογείται στο 13ο αιώνα και οφείλει την ονομασία του στο ομώνυμο εγκαταλελειμμένο χωριό, λίγο βορειότερα. Μοναδικό δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής της πέτρας, το μοναστήρι χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο το 1961. Είναι χτισμένο σ’ έναν τεράστιο βράχο, πάνω από έναν παραπόταμο του Αλιάκμονα που στο σημείο αυτό δημιουργεί έναν πανέμορφο καταρράκτη, θυμίζοντας έντονα τα Μετέωρα.
Στη Σλήμνιτσα σώζονται το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το ξωκλήσι του Αγίου Χριστόφορου, καθώς και οι εκκλησίες της Κοίμησης της Θεοτόκου (1743) στην πάνω συνοικία και του Αγίου Αθανασίου (1874) στην κάτω συνοικία. Αξιοπρόσεκτη είναι ακόμα μια βρύση με ανάγλυφη διακόσμηση.
Στο Πεύκο αξίζει να επισκεφθείτε το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, χτισμένο μέσα σ’ ένα πανέμορφο τοπίο.
Στην περιοχή του Λινοτοπίου βρίσκεται χτισμένο μέσα το δάσος το -ιστορημένο από ντόπιους αγιογράφους του – φημισμένο μεταβυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ζαχαρία – ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία της περιοχής. Χτίστηκε το 16ο αιώνα και είναι ό,τι απέμεινε από ένα χωριό που είχε κι αυτό το όνομα του Αγίου και καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1769, κατά τα «Ορλωφικά».
Στο Γιαννοχώρι, η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, η μοναδική στα Βαλκάνια με διπλό γυναικωνίτη, ξεχωρίζει για το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της.
Στην Πτελέα, θα θαυμάσετε το σπάνιας αρχιτεκτονικής βυζαντινό εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη.
Στο Γιαννοχώρι βρίσκεται το φυλάκιο Χελώνα, όπου έπεσαν οι πρώτες οβίδες των Ιταλικών κανονιών το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940.
Στη θέση Καταφίκι, στη βάση του φαραγγιού του Γράμμου, κοντά στην κορυφή Βέρτενικ και σε ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή, υπάρχει η μεγάλη σπηλιά όπου είχε στεγαστεί στα χρόνια του Εμφυλίου το πρόχειρο νοσοκομείο των ανταρτών.
Στα Λιβάδια Κοτύλης υπάρχει μνημείο για τους πεσόντες του Εμφυλίου, καθώς και το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, που δημιουργήθηκε για να συμβάλλει στην καλλιέργεια πνεύματος συνεννόησης, συνεργασίας και ειρηνικής συνύπαρξης ανάμεσα στους νέους όλου του κόσμου.
Τέλος:
Τα ακατοίκητα χωριά του Δήμου Νεστορίου είναι πανέμορφα. Μια επίσκεψη επιβάλλεται. Αν και τα περισσότερα σπίτια έχουν υποστεί μεγάλες φθορές από το χρόνο, η εξαίρετη τοιχοποιία και η μαεστρία στην κατασκευή τους εντυπωσιάζει. Σε καλύτερη κατάσταση σώζεται στους οικισμούς αυτούς ένας μεγάλος αριθμός εκκλησιών και μοναστηριών με αξιόλογη αρχιτεκτονική. Ιδιαίτερα αξίζει τον κόπο να φτάσετε ως τον εγκαταλελειμμένο οικισμό της Παλιάς Κοτύλης, που βρίσκεται μέσα σ’ ένα πανέμορφο τοπίο στη σκιά του εντυπωσιακού «Χάρου της Κοτύλης», με το τοξωτό γεφύρι και τα πέτρινα σπίτια της σε πολύ καλή κατάσταση, να περιμένει τους επισκέπτες και τους επενδυτές.